lamina
(math)
a figure representing a thin, usually uniform, flat layer of the solid. It serves also as an idealized model of a planar cross section of a solid body in integration.
(geology)
a small-scale sequence of fine layers (laminae; singular: lamina) that occurs in sedimentary rocks
EN
The Aristotle axis and square is the urban center of the modern city of Thessaloniki. The place where it opens towards the sea, it is a point of reference and carries a great symbolic value. However, as important as it is for the modern city, it is equally important for the history that is hidden behind – or underneath – it.
The proposal therefore chooses the refer to the modern square and create a new, contemporary space exactly through a reference to the past of the area currently occupied by the Aristotle square and axis – and consequently through a reference to the past of the whole city. It tries to expose on the surface of the proposal a series of different elements deriving from the history of the city while actualizing its modern condition. Therefore, traces of the past are revealed on the surface – one on top or next to the other – and become the leading force of the design process. The depth of historical time gives its place to the immanence of the urban plane.
GR
Η Αριστοτέλους αποτελεί το αστικό κέντρο της σύγχρονης πόλης της Θεσσαλονίκης˙ το σημείο όπου αυτή ‘ανοίγει’ και εκτονώνεται στη θάλασσα. Είναι ένα σημείο αναφοράς, με έντονο συμβολικό βάρος. Όσο σημαντική όμως είναι η πλατεία για τη σημερινή μορφή της πόλης, άλλο τόσο σημαντική είναι και η ιστορία που κρύβεται πίσω της – ή από κάτω της.
Η πρόταση λοιπόν επιλέγει να αναφερθεί στη σύγχρονη πλατεία και να της προσδώσει ένα νέο, επίκαιρο χαρακτήρα χρησιμοποιώντας ακριβώς ως αναφορά το παρελθόν της περιοχής όπου τώρα βρίσκεται η πλατεία και ο άξονας της Αριστοτέλους και κατ’ επέκταση το παρελθόν και την ιστορία ολόκληρης της πόλης. Προσπαθεί να εκθέσει στην επιφάνεια της επέμβασης μία σειρά διαφορετικών στοιχείων που προέρχονται από την ιστορία της πόλης ενεργοποιώντας τη σημερινή υπόστασή της. Έτσι οδηγός του σχεδιασμού γίνονται τα ίχνη αυτού του παρελθόντος τα οποία αποκαλύπτονται και έρχονται στην επιφάνεια˙ το ένα πάνω ή δίπλα στο άλλο. Το βάθος του ιστορικού χρόνου δίνει τη θέση του στην εμμένεια της αστικής επιφάνειας.
EN
1. The field / The city of fire
The first design gesture of the proposal is to define the whole of the intervention area – from Egnatia str. to the seafront – as a homogenous, continuous, and initially undifferentiated field. An uninterrupted surface, from one side to the other, including all the streets that transverse it – which are raised on the same level with the rest of the axis and acquire the same pavement. The space of the Aristotle axis and square becomes – as a starting point – one.
The initial, continuous surface is transformed into the canvas onto which is projected the trace of the urban tissue that existed on the same place before the great fire of 1917. The Aristotle axis and square, as the outcome of Hébrard’s design, replaced the ruins left behind by the great fire that burned to the ground a large part of the city in 1917. The new axis reconfigured not only the space of the city, but also its social, class and populational distribution. It created a shift in the history of the city on several different levels.
Therefore, in the seamless pavement of the surface are embedded linear, marble elements of different size and rotation. The differentiation of the elements occurs uniformly within the different building blocks and streets of the old city form. The result is a pattern the forms abstractly the shape of the urban plan that existed before 1917. The surface of the area therefore is charged by historical past and symbolically restores what the Aristotle axis erased.
GR
1. Το πεδίο / Η πόλη της φωτιάς
Η πρώτη σχεδιαστική κίνηση της πρότασης είναι να ορίσει το σύνολο του χώρου επέμβασης – από την Εγνατία ως τη θάλασσα – ως ένα ομοιογενές, συνεχές και αρχικά αδιαφοροποίητο πεδίο. Μία ενιαία επιφάνεια από μέτωπο σε μέτωπο που συμπεριλαμβάνει και όλους τους δρόμους που συναντάει ο άξονας οι οποίοι γίνονται ανισόπεδοι και αποκτούν το υλικό της υπόλοιπης διαμόρφωσης. Ο χώρος της επέμβασης γίνεται κατ’ αρχάς ένας.
Η αρχική αυτή επιφάνεια μετατρέπεται στον καμβά πάνω στον οποίο προβάλλεται το ίχνος του ιστού της πόλης που υπήρχε στο σημείου που βρίσκεται σήμερα η πλατεία Αριστοτέλους, πριν από την πυρκαγιά του 1917. Η Αριστοτέλους, ως αποτέλεσμα του σχεδιασμού του Hébrard, αντικατέστησε τα ερείπια που άφησε πίσω της η μεγάλη πυρκαγιά που έκαψε ένα σημαντικό μέρος τη πόλης το 1917. Ο νέος άξονας αναδιέταξε όχι μόνο το χώρο της πόλης, αλλά και την κοινωνική, ταξική και πληθυσμιακή της διαστρωμάτωση. Λειτούργησε ως τομή στην ιστορία της σε πολλαπλά επίπεδα.
Στο ενιαίο χυτό δάπεδο λοιπόν, προστίθενται ένθετα γραμμικά μαρμάρινα στοιχεία σε διάφορα μεγέθη και διαφορετικές κλίσεις. Η διαφοροποίηση των ένθετων στοιχείων συμβαίνει ομοιότροπα μέσα στο νοητό χώρο των διαφορετικών τετραγώνων και δρόμων που παλιού ιστού, με αποτέλεσμα το συνολικό pattern να σχηματίζει αφαιρετικά τον προ του 1917 ιστό. Η επιφάνεια λοιπόν φορτίζεται από το ιστορικό παρελθόν και επαναφέρει συμβολικά αυτό που η αρχική χάραξη της Αριστοτέλους είχε σβήσει.
EN
2. The events / Inside-out
Within the continuous pavement of the axis is consequently placed a series of ‘events’. The field of the Aristotle axis is differentiated by architectural elements and floor patterns that assemble stops and provide the framework for alternative, local activities. The events define islands within the continuous urban field. Their shape if formed through a loose reference to the shape of the interior open spaces of the surrounding urban blocks. On a symbolic level it reveals for a second time what is hidden: if the first design gesture brought on the surface the hidden trace of the old city, the second reveal the private, ‘back yard’ of the modern city. On a functional level it aims at something similar: to create stops; more ‘private’ areas that can be used by local residents in order to meet and act and, ultimately, in order to transfer a part of their life into the public space of the city. The islands therefore are places of contact and communication.
At the same time, they keep referring to the history of the city: Its floors, patterns and colors are transcriptions of different elements that can be found on the surrounding architectural structures of the city. Tiles that reference patterns found in Bey Hamam; ceramic floors that resemble fragments of the ceiling structure of Rotunda; pavement designs that have as their starting point the floors of the nearby Galerian complex.
Vegetation along the axis is becoming part of the islands and avoid creating rows to act independently from the surrounding, linearly developed elevations. Central place among the proposed trees has the Jacaranda (jacaranda mimosifolia) that, besides providing shade, can create a seasonal color character. Urban furniture follows the design principles of the rest of the architectural elements and avoid standardized solution to enhance the special character of the intervention.
GR
2. Τα συμβάντα / Το μέσα-έξω
Μέσα στο χυτό δάπεδο που ορίζει τον άξονα, η πρόταση χωροθετεί μία σειρά από ‘συμβάντα’. Το συνεχές πεδίο της επιφάνειας της Αριστοτέλους και του ίχνους του παλιού ιστού της πόλης διαφοροποιείται από ιδιαίτερα δάπεδα που δημιουργούν στάσεις και το υπόβαθρο για εναλλακτικές, τοπικές δραστηριότητες. Τα συμβάντα αυτά ορίζουν νησίδες μέσα στο πεδίο του ομοιογενούς χώρου. Το σχήμα τους προκύπτει από μία αφαιρετική αναφορά στα σχήματα των ακάλυπτων των τετραγώνων που βρίσκονται γύρω από την Αριστοτέλους. Σε συμβολικό επίπεδο αποκαλύπτει για δεύτερη φορά αυτό που είναι κρυφό: αν η πρώτη σχεδιαστική κίνηση έφερε στην επιφάνεια το κρυμμένο ίχνος της παλιάς πόλης, η δεύτερη κάνει φανερό τον ‘ιδιωτικό’, πίσω χώρο της πόλης. Σε ουσιαστικό επίπεδο φιλοδοξεί να πετύχει κάτι αντίστοιχο: να δημιουργήσει στάσεις, χώρους πιο προσωπικούς τους οποίους οι κάτοικοι μπορούν να οικειοποιηθούν έτσι ώστε να βρεθούν μεταξύ τους και να μπορέσουν τελικά να μεταφέρουν ίσως ένα μέρος της ζωής τους στον δημόσιο χώρο. Οι νησίδες αυτές λοιπόν είναι χώροι συνάντησης και επαφής.
Παράλληλα συνεχίζουν να αναφέρονται στην πόλη και το παρελθόν της: Τα δάπεδα, τα μοτίβα και τα χρώματά τους αποτελούν μεταγραφή διαφορετικών αρχιτεκτονικών στοιχειών από τα διάφορα αρχιτεκτονικά μνημεία της πόλης. Τσιμεντοπλακίδια που παραπέμπουν στα μοτίβα της τοιχοποιίας των «Λουτρών ο Παράδεισος». Κεραμικά δάπεδα που αποτελούν θραύσματα της δομής της οροφής της Ροτόντας. Πλακόστρωτα που έχουν τις ρίζες τους στα δάπεδα του γαλεριανού συγκροτήματος.
Οι τζακαράντες παίζοντας καστανιέτες και χορεύοντας
Γιώργος Σεφέρης Kerk Str. Oost, Pretoria, Transvaal
ρίχναν γύρω στα πόδια τους ένα μενεξεδένιο χιόνι.
Οι φυτεύσεις κατά μήκος του άξονα γίνονται μέρος των στάσεων / συμβάντων, αποφεύγοντας να δημιουργήσουν ‘μέτωπα’ και μεγάλες συστοιχίες έτσι ώστε να μπορέσουν να αποτελέσουν μέρος περισσότερο της στάσης παρά της κίνησης που συμβαίνει στο μέσο του άξονα, χωρίς να συσχετίζονται ταυτόχρονα με το ισχυρό γραμμικό στοιχείο των όψεων. Ως βασικό είδος δέντρου προτείνεται η τζακαράντα (ακαράνδη η μιμηλήφυλλος), φιλοδοξώντας, πέρα από τη σκιά στους χώρους στάσης, να προσδώσουν και έναν εποχιακό χρωματικό χαρακτήρα. Ο αστικός εξοπλισμός ακολουθεί τις σχεδιαστικές αρχές των υπόλοιπων αρχιτεκτονικών στοιχείων προσπαθώντας να αποφύγει τυποποιημένες λύσεις και να ενισχύσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της επέμβασης.
EN
3. The square / multiplicity
The Aristotle axis ends to the sea with a large, square plaza. Its four defined corners form a large, open space that is ready to host the different events that will take place during the year. The square is marked by two marble blocks on each of its corner while their absence in the fourth is suggested by two linear water elements.
The first three corners are again a reference to the city’s history: Each of them represents one of the three religious and ethnic groups that defined the character of the city in the past: The Jewish, the Muslims and the Christian population that coexisted for several years. To that end each marble block carries reliefs and perforations derived from architectural monuments that belong to the respective group. A trace of the Jewish cemetery, a map of the Jewish neighborhoods and the shape of the openings of Stoa Hirsch for the Jewish corner. Architectural elements from the Bey Hamam and the Yeni Mosque for the corner that represents the Muslim community. The proportions and the shapes of the arcs of St. Demetrios and Acheiropoietos churches for the corner of the Christian population.
The fourth corner – through the absence of the marble blocks – signifies in a way the future; or that that the city must face in its present. The space of the square between those elements is defined on the floor by multicolored elements that reference the mosaics of the city. At the same time tries to summon the richness that was the result of the coexistence and osmosis of the different populations. Not so much a tribute to the past, as a promise for the future. In a time where acceptance and respect of difference is of great importance for modern societies, the central square of the city attempts to open itself to multiplicity by embedding multicultural and cosmopolitan signifiers – characteristics that hopes to find in the modern populations that will host.
GR
3. Η πλατεία / πολλαπλότητα
Ο άξονας της Αριστοτέλους καταλήγει στη θάλασσα σε μία μεγάλη τετράγωνη πλατεία, όπου οι γωνίες της ορίζουν ένα κενό χώρο στο εσωτερικό της. Ένας μεγάλος, ανοικτός χώρος έτοιμος να υποδεχτεί τις διάφορες εκδηλώσεις της πόλης. Η πλατεία ορίζεται από δύο μεγάλες μαρμάρινες πλάκες σε κάθε μία από τις τρεις γωνίες της, ενώ στην τέταρτη η απουσία τους σηματοδοτείτε από δύο σχισμές στο έδαφος με νερό.
Οι τρεις πρώτες γωνίες της πλατείας αποτελούν και πάλι μία αναφορά στο παρελθόν και την ιστορία της πόλης: Η κάθε μία από αυτές αντιπροσωπεύει έναν από τους τρεις πληθυσμούς που καθόρισαν τον χαρακτήρα της πόλης στα νεότερα χρόνια: Τον Εβραϊκό, τον Μουσουλμανικό και τον Χριστιανικό. Για να το σηματοδοτήσουν αυτό οι πλάκες φέρουν ανάγλυφα και διατρήσεις που προέρχονται από την ιστορία και τα μνημεία της κάθε πληθυσμιακής ομάδας. Το ίχνος του εβραϊκού νεκροταφείου, ενός χάρτη των εβραϊκών γειτονιών μέχρι το 1940 και τα ανοίγματα της στοάς Χιρς στην γωνία που αντιστοιχεί στον εβραϊκό πληθυσμό. Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία από το Μπέη Χαμάμ και το Γενί Τζαμί και το σχήμα της μουσουλμανικής ‘γειτονιάς’ πριν τη φωτιά στη γωνία που αντιστοιχεί στον μουσουλμανικό πληθυσμό. Οι αναλογίες και το σχήμα το αψίδων της κρύπτης του ναού της Αγίου Δημητρίου και της Αχειροποίητου καθώς και το περίγραμμα της χριστιανικής περιοχής για τη γωνία που αντιστοιχεί στον Χριστιανικό πληθυσμό.
Η τέταρτη γωνία – μέσω της απουσίας των πλακών – σηματοδοτεί τέλος κατά μία έννοια το μέλλον – ή αυτό που έχει να αντιμετωπίσει η πόλη της Θεσσαλονίκης στο σήμερα. Ο χώρος της πλατείας ανάμεσα σε όλα αυτά τα στοιχεία, ορίζεται στο δάπεδο από πολύχρωμα μαρμάρινα στοιχεία που παραπέμπουν στα ψηφιδωτά της πόλη και προσπαθεί να υπενθυμίζει τον πλούτο που προέκυψε μέσα από τη συνύπαρξη και την ώσμωση των διαφορετικών πληθυσμών. Όχι ως φόρο τιμής στο παρελθόν, αλλά ως υπόσχεση και παρακαταθήκη για το μέλλον. Σε μία εποχή που ο σεβασμός και η αποδοχή της διαφορετικότητας μοιάζει να έχει ιδιαίτερη σημασία και να μην είναι δεδομένος, η κεντρική πλατεία της πόλης ‘ανοίγει’ στην πολλαπλότητα συμβολίζοντας την πολυπολιτισμικότητα και τον κοσμοπολιτισμό, στοιχεία τα οποία ελπίζει να φιλοξενήσει, απέναντι σε κάθε έννοια ‘καθαρότητας’.
EN
4. The garden / outside-in
Finally, in the upper limit of the axis is placed a formation that tries to escape the strictly urban character of the rest of the proposal. A circular, introvert garden, with dense vegetation, hints to the existence of the natural element within the urbanity of the axis. At the same time, it creates a counterpoint to the square plaza at the other end of the axis. On the one side the circle, that turns inwards and encloses the garden and the vegetation while leaving the space around it almost empty – in a sense bring the outside-in. On the other side the square, empty internally, leaves the natural element to surround it. They signify a beginning and an end to the movement – only that the positions of start and finish are interchangeable.
GR
4. Ο κήπος / Το έξω-μέσα
Τέλος, στο πάνω άκρο του άξονα βρίσκουμε μία συνθήκη που προσπαθεί να ξεφύγει από τον αστικό χαρακτήρα της υπόλοιπης πρότασης. Ένας κυκλικός, εσωστρεφής κήπος με έντονη φύτευση, υπενθυμίζει την ύπαρξη του φυσικού στοιχείου μέσα στην αστικότητα του άξονα. Παράλληλα δημιουργεί μία σχέση αντίστιξης με την τετράγωνη πλατεία στο κάτω άκρο της επέμβασης. Από τη μία ο κύκλος που στρέφετε προς το εσωτερικό του, περικλείει το πράσινο και αφήνει τον έξω χώρο σχεδόν άδειο και κενό – φέρνει κατά μία έννοια το έξω-μέσα. Από την άλλη το τετράγωνο, κενό στο εσωτερικό του που αφήνει το φυσικό στοιχείο εκτός του να το περιβάλει. Σηματοδοτούν και τα δύο την αρχή και το τέλος μίας κίνησης και μίας πορείας, μόνο που οι θέσεις αυτές, της αφετηρίας και του τερματισμού, μπορούν να εναλλάσσονται.
| >>info: | |
| design: | object-e | Dimitris Gourdoukis & Katerina Tryfonidou with Chrissa Tsaousidou, Eva Papaspyrou, Marina Nestora, Giannis Antoniadis. |
| awards | - 2nd Prize, Aristotle axis and square competition. |
| date: | 2021 |